پنجشنبه 01 آبان 1399
در این مقاله به بررسی این موضوع می پردازیم که برداشت محمد رضا شاه، از دموکراسی و آزادی چگونه بود، و به رغم فقدان پایگاه مردمی، با اتکاء به چه قدرتی حکومت می کرد، چه عناصری تکیه گاه رژیم او بودند، و تا چه حد، به استواری این تکیه گاهها، اطمینان داشت؟
فساد مالی در دوران پهلوی همواره وجود داشته است ولی فسادی که بعد از افزایش قیمت نفت سال 1974 (1353) در ایران پدیدار شد، مساله ای بود فراتر از هم آنها و جدا از تمام معیارهای قابل قبول، پورسانت ها و زد و بند با مقاطعه کاران داخلی و بین المللی توسط دربار و اطرافیان شاه چیزی بود که بر هیچ کس پوشیده نبود
یکی از مشخصات جامعه ایران در سالهای 57 1342، گسترش و رواج انواع فساد (اداری، مالی و اخلاقی) در ارکان دولت و جامعه است که در نتیجه آن ثروت ملت توسط دولت و دربار سلطنتی حیف و میل می شد و یا به جیب یغماگران خارجی می رفت.
با روی کار آمدن رضا شاه و پس از این که وی پایه های قدرت خود را محکم نمود مبارزه با مذهب و شعائر آن جزو اصول رسمی حکومتی شد.مساله کشف حجاب و ممنوع کردن پوشیدن لباس بومی و حتی ممانعت از برگزاری مراسم مذهبی در این دوره، باعث بروز اولین درگیری های میان مردم و رژیم پهلوی گردید و این رژیم را در اذهان به عنوان رژیمی که نه تنها غیر مذهبی بلکه ضد مذهب است ترسیم نمود.
رهبری، ایدئولوژی و سازماندهی جهت بسیج و تمرکزنارضایتی ها برای براندازی دولت و ایجاد تغییرات اساسی. با اوج گیری و پیروزی انقلاب اسلامی در سالهای 57- 1356، 8- 1977 باید گفت که عملکرد حکومت شاه طی بیش از سه دهه فرمانروایی، منجر به ایجاد و بروز نارضایتی وسیع و عمیق عمومی گردید
انقلاب اسلامی ایران با سطح وسیع و ریشه های عمیق و تمام ویژگیهای خود بعنوان یک پدیده اجتماعی، معلول و محصول عوامل بسیاری است.هر گروهی با توجه به ملاکات فکری و منافع تشکیلاتی خویش، علتی را برجسته تر می نماید و سعی می کند سلسله علل را به آن علت اصلی برگرداند، با توجه به این مطلب است که تبیین زمینه ها و عوامل انقلاب اسلامی مبحث بنیادی و پر مجادله این نوشتار می باشد.
باید در بحث ریشه های انقلاب اسلامی، عوامل و شرایط پیدایی انقلاب اسلامی را که در واقع عوامل عینی نزدیک و بلافصل انقلاب اسلامی هستند، بررسی کرد. برای این منظور محدوده زمانی سالهای 57-1342 نقطه تمرکز خوبی است تا اندکی به عقب برگردیم و سیر تاریخ و روند واقعیات عینی جامعه را ملاحظه کنیم.